สมุนไพรใกล้ตัวภูมิปัญญาชาวบ้าน
สมุนไพรใกล้ตัวผักสวนครัวยาป้องกันโรคและแมลงศัตรูข้าวแบบภูมิปัญญาชาวบ้าน เป็นสิ่งที่อยู่คู่คนไทยมาแต่โบราณ แต่เรากลับหันไปใช้สารเคมีกัน จนสุขภาพและสิ่งแวดล้อมถูกทำลาย ผู้คนจึงหันกลับมาหา ยาป้องกันโรคและแมลงศัตรูข้าว แบบภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือที่เราได้ยินคำว่า ‘เกษตรอินทรีย์’ เกษตรอินทรีย์ หมายรวมถึง การปลูกพืชผลทางการเกษตร ที่บำรุง ดูแล แบบปราศจากการใช้สารเคมีทุกขั้นตอน แต่ใช้สิ่งต่างๆ ที่มีอยู่ในธรรมชาติรอบตัวเรา เช่น ใช้ แตนบียน ตัวมวน ตัวห้ำ กบ เขียด คางคก ในการกำจัดศัตรูพืช และ ใช้สมุนไพร ผักสวนครัว บำรุงพืช กำจัดโรคและศัตรูพืช การปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่ เป็นตัวอย่างหนึ่ง ที่พิสูจน์ให้เห็นว่า เกษตรอินทรีย์ทำได้ไม่ยากเลย ยาป้องกันโรคและแมลงศัตรูข้าว ที่รวบรวมสูตรมานำเสนอ เพื่อให้เกิดทางเลือกจากสมุนไพรให้มากที่สุด เท่าที่จะหาได้ในท้องถิ่น ดังนี้
สมุนไพรกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืช
บอระเพ็ด
วิธีเตรียมและการใช้
- ใช้เถาบอระเพ็ดสด 5 กิโลกรัม หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วบดหรือโขลกให้ละเอียด ผสมกับน้ำ 12 ลิตร ทิ้งไว้นาน 12 ชั่วโมง
- กรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง
- นำน้ำบอระเพ็ดที่กรองแล้ว ผสมสารจับใบ เช่น ผงซักฟอก น้ำยาล้างจาน หรือแชมพู ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ
ใช้ฉีดพ่นวันละ 1 ครั้ง เวลามีปัญหาศัตรูพืช
หรือ ใช้บอระเบ็ดสดสับเป็นชิ้นเล็ก ๆ หว่านทั่วแปลงข้าวครั้งแรกหลังจากหว่านข้าวได้ 7 วัน และอีกครั้งเมื่อข้าวอายุได้ 60 วัน ในอัตราบอระเพ็ด 10 กิโลกรัม ต่อ 1ไร่
ศัตรูเป้าหมาย ได้แก่ เพลี้ยกระโดด จักจั่นสีเขียว หนอนกอ หนอนกระทู้
สะเดา(สะเดาไทย, สะเดาอินเดีย, สะเดาช้าง) มีทั้งแบบใช้เมล็ดกับใช้ใบ
วิธีเตรียมและการใช้
ใช้เมล็ด
- นำเมล็ดสะเดาที่แห้งแล้ว 1 กิโลกรัม มาบดหรือโขลกให้ละเอียด เอาผงเมล็ดที่ได้มาแช่น้ำ 20 ลิตร หรือ 1 ปิ๊บ ทิ้งไว้นาน 12 ถึง 24 ชั่วโมง แล้วกรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง ส่วนกากใช้ทำปุ๋ยได้
- ผสมน้ำสะเดาที่กรองแล้ว กับสารจับใบ เช่น ผงชักฟอก, น้ำยาล้างจาน, หรือแชมพู ในอัตราส่วน 1 ช้อนโต๊ะน้ำ 20 ลิตร
ใช้ฉีดน้ำพ่นทุก ๆ 6 ถึง 10 วัน ในช่วงเวลาเย็น
ใช้ใบ
ใช้ใบสะเดาสด (มีสีเขียวเข้ม) ไม่น้อยกว่า 2 กิโลกรัม ส่วนวิธีการทำและวิธีใช้เช่นเดียวกันกับการใช้เมล็ด ศัตรูเป้าหมาย ได้แก่ ด้วงหมัดผัก เพลี้ยอ่อน เพลี้ยจักจั่นสีเขียว เพลี้ยกระโดดหลังขาว ผีเสื้อม้วนหวาน หนอนกอสีครีม หนอนกอข้าว หนอนกระทู้ หนอนม้วนใบข้าว หนอนชอนใบส้ม หนอนกระทู้กัดต้น หนอนกระทู้ควายพระอินทร์ หนอนใยกะหล่ำ ด้วงเต่าฟักทอง หนอนใยผักตักแตน ไส้เดือนฝอย และแมลงในโรงเก็บ
กระเทียม
วิธีเตรียมและการใช้
แบบน้ำใช้ฉีดพ่น
- บดหรือโขลกกระเทียม 1 กำมือให้ละเอียด เติมน้ำร้อนครึ่งลิตร ทิ้งไว้ 24 ชั่วโมง แล้วกรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง
- จากนั้นผสมน้ำลงไปอีก 4 ลิตร ก่อนนำไปใช้ให้ผสมสารจับใบในอัตราส่วนครึ่งช้อนโต๊ะ
ส่วนผสมนี้ใช้ฉีดพ่นได้ 2 ครั้ง
แบบผงใช้โรย บดหรือโขลกกระเทียม 1 กำมือ ให้ละเอียดเป็นผง นำผงที่ได้ไปใช้กำจัดศัตรูพืช โดยใช้โรยบนพืชผักที่มีปัญหา โรยในเวลาที่พืชผักไม่เปียก ศัตรูเป้าหมาย ได้แก่ ด้วงปีกแข็ง เพลี้ยอ่อน เพลี้ยไฟ ไส้เดือนฝอย แมลงหวี่ขาว โรคราน้ำค้าง และโรคราสนิม
พริก และพริกไทย
วิธีเตรียมและการใช้
- บดพริกหรือพริกไทย 100 กรัม จากนั้นผสมน้ำ 1 ลิตรทิ้งไว้ 20 ชั่วโมง กรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง
- เติมน้ำลงไปอีก 1 ลิตร แล้วผสม สารจับใบ เช่น ผงชักฟอก น้ำยาล้างจาน 1 หยด
นำไปฉีดพ่นทุกๆ 7 วัน
ศัตรูเป้าหมาย ได้แก่ มด เพลี้ยอ่อน เพลี้ยไฟ หนอนผีเสื้อ ด้วงปีกแข็ง หนอนกะหล่ำปลี ด้วงใน ข้าว และไวรัสบางชนิด
ยาสูบ
วิธีเตรียมและการใช้
- นำก้านและใบยาสูบ 1 กิโลกรัม มาบดหรือโขลกให้ละเอียด
- แช่ก้านและใบยาสูบที่ตำละเอียดในน้ำ 5 ลิตร นาน 1 วัน
- เติมผงสบู่ 1 กำมือ แล้วกรองเอาไปใช้ ใช้ฉีดพ่นในแปลงพืชผัก
ศัตรูเป้าหมาย ได้แก่ เพลี้ยอ่อน หนอนผีเสื้อ ด้วงมัดกระโดด หนอนชอนใบ และเพลี้ยไฟ
มะรุม (มะค้อนก้อม)
วิธีเตรียมและการใช้
นำใบมะรุมมาคลุกเคล้าในดินที่เตรียมไว้ก่อนจะปลูกพืช หลังจากนั้นทิ้งไว้ 1 สัปดาห์ สารที่อยู่ในใบของมะรุมออกฤทธิ์ เมื่อใบย่อยสลาย จะช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราได้ดี
ผกากรอง (มีพิษต่อประสาทของแมลง)
วิธีเตรียมและการใช้
ใช้ดอกและใบ 50 กรัมบดกับน้ำกลั่น 400 ซีซี หรือใช้เมล็ดบดละเอียดอัตรา 1 ส่วน ต่อน้ำ 2 ส่วน แช่ทิ้งไว้ 24 ชั่วโมงแล้วกรองแต่น้ำไปฉีดแมลง ศัตรูเป้าหมาย กำจัดหนอนห่อใบข้าววัยที่ 2, หนอนกระทู้ผัก
หางไหลหรือโล่ติ๊น
วิธีเตรียมและการใช้
บดหางไหลประมาณ 1 กิโลกรัม ผสมในน้ำ 20 ลิตร ทิ้งไว้ 1 ถึง 2 วัน นำมากรองใช้ ฉีดพ่นกำจัดแมลง หรือ ใช้แช่รากต้นกล้าข้าว 18 ชั่วโมง ก่อนปักดำ ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของตัวอ่อน เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และเพลี้ยจักจั่นสีเขียวได้ ศัตรูเป้าหมาย ใช้กำจัดหนอนห่อใบข้าว หนอนกระทู้ผัก หนอนใยผัก เพลี้ยกระโดด เพลี้ยจักจั่น
ข้อควรระวัง หางไหลหรือโล่ติ๊นเป็นพิษกับปลา ไม่ควรให้กับพืชที่ปลูกยกร่องหรือพืชที่ปลูกใกล้แหล่งน้ำ
สลอด (สบู่ดำ)
วิธีเตรียมและการใช้
นำลูกสลอดมาบดละเอียด 1 กิโลกรัม แช่กับน้ำ 1 ปี๊บ ทิ้งไว้ 3 วัน กรองเอาแต่น้ำไปใช้ฉีดพ่นในแปลงผัก
หนอนตายหยาก
วิธีเตรียมและการใช้
ตำรากหนอนตายหยากประมาณ 1 กิโลกรัม แช่ในน้ำ 20 ลิตร นาน 1 ถึง 2 วัน กรองเอาแต่น้ำ แล้วผสมสารจับใบ เช่น น้ำยาล้างจาน แชมพู ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ ฉีดพ่นแมลง 1ถึง 2 ครั้ง ศัตรูเป้าหมาย หนอนกระทู้ หนอนใยผัก และหนอนคึบ
ตะไคร้หอม
วิธีเตรียมและการใช้
- ใช้ใบสดผสมกับข่า ใบสะเดาสด ตำให้ละเอียด อัตรา 1:1:1
- แช่ส่วนผสมทั้งหมดในน้ำ 1 ปี๊บ หมักทิ้งไว้ 1 คืน แล้วกรองเอาแต่น้ำไปใช้ อัตราส่วน 10 ช้อนแกงต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดกำจัดแมลงในแปลงผัก
หรือ ใช้ใบสดและแห้งของคะไคร้ที่แก่จัด รองพื้นยุ้งฉาง เพื่อป้องกันแมลงศัตรูพืชทำลายผลลิตในโรงเก็บ
ศัตรูเป้าหมาย หนอนใยผัก หนอนกระทู้ผัก แมลงในยุ้งฉาง
สาบเสือ (ต้นเสือหมอบ, หญ้าดอกขาว, หญ้าลืมเมือง, หญ้าเมืองร้าง, หญ้าเหม็น)
วิธีเตรียมและการใช้
นำต้นและใบสาบเสือแห้งประมาณ 1 กิโลกรัม มาแช่น้ำ 1 ปิ๊บ (20 ลิตร) ทิ้งไว้ 1 ถึง 2 คืน แล้วกรองเอาแต่น้ำมาใช้ ถ้าให้ดีควรผสมสารจับใบเข้าไปด้วยจะทำให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ศัตรูเป้าหมาย หนอนใยผัก , หนอนกระทู้ผัก, เพลี้ยอ่อน
ว่านน้ำ
วิธีเตรียมและการใช้
- นำเหง้าว่านน้ำ 30 กรัม มาบดหรือโขลกให้ละเอียด
- แล้วผสมน้ำ 4 ลิตร ทิ้งไว้ 20 ซม. หรือจะต้มนาน 45 นาทีก็ได้
- จากนั้นกรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง ก่อนนำไปใช้ให้ผสมสารจับใบ
ใช้ฉีดพ่น 2 ครั้ง เวลาที่ปัญหา
หรือใช้เหง้าบดเป็นคลุกเคล้ากับเมล็ดพันธุ์พืชที่แห้ง ในอัตราส่วนว่านน้ำ 1 กิโลกรัม ต่อเมล็ดพันธุ์ข้าว 50 กิโลกรัม เพื่อป้องกันแมลงศัตรูในโรงเก็บ ศัตรูเป้าหมาย แมลงวันแตง, แมลงวันทอง, ด้วงหมัดผัก, หนอนกระทู่ผัก, แมลงในโรงเก็บ, ด้วงงวงข้าว, ด้วงเจาะเมล็ดถั่ว, มอดตัวป้อม, มอดข้าวเปลือกและแมลงกัดกินผัก
ยี่โถ
วิธีเตรียมและการใช้
- นำดอกและใบจำนวน 1 กิโลกรัม มาบดหรือโขลกให้ละเอียด
- นำมาแช่น้ำ ½ ปิ๊บ ทิ้งไว้ 2 วัน
- กรองเอาแต่น้ำไปใช้และก่อนนำไปใช้ให้ผสมสารจับใบ เช่น ผงซักผ้า, น้ำยาล้างจาน, แชมพู, ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ
ใช้ฉีดพ่น 2 ครั้ง (วันละ 1 ครั้ง ติดต่อกัน 2 วัน ) เวลาทีปัญหาศัตรูพืช
ศัตรูเป้าหมาย หนอนหลายชนิดในแปลงผัก
ดอกดาวเรือง (ดอกคำปู้จู้)
วิธีเตรียมและการใช้
- นำดอกดาวเรือง จำนวน 500 กรัม ต้มใน น้ำ 4 ลิตร ทิ้งไว้ให้เย็น
- กรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง ผสมน้ำลงไปอีก 4 ลิตร
- นำไปใช้ให้ผสมสารจับใบ เช่น ผงซักผ้า, น้ำยาล้างจาน, แชมพู, ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ
ใช้ฉีดพ่น 2 ครั้ง (วันละ 1 ครั้ง ติดต่อกัน 2 วัน)
ศัตรูเป้าหมาย เพลี้ยกระโดด, เพลี้ยจักจั่น, เพลี้ยหอย, เพลี้ยอ่อน, เพลี้ยไฟ, แมลงหวี่ขาว ฯลฯ
น้อยหน่า
วิธีเตรียมและการใช้
- นำเมล็ดน้ำหน่า 1 กิโลกรัม มาบดให้ละเอียด
- นำไปผสมน้ำ 1 ปิ๊ป (20 ลิตร) แช่ทิ้งไว้ 1 ถึง 2 วัน
- กรองเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบาง ผสมสารจับใบ เช่น ผงซักผ้า, น้ำยาล้างจาน, แชมพู, ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ
ใช้ฉีดพ่น
ศัตรูเป้าหมาย เพลี้ยอ่อนในแปลงผัก
มะเขือเทศ (มะเขือส้ม)
วิธีเตรียมและการใช้
- ใช้ใบสดมะเขือเทศ 3 กรัม บดหรือโขลกให้ละเอียด ผสมน้ำ 5 ลิตร
หรือผสมน้ำอุ่น หรือน้ำร้อน 2 ลิตร ผสมน้ำทิ้งไว้ 5 ชั่วโมง - กรองด้วยผ้าขาวบาง แล้วนำมาผสมกับสารจับใบเช่น ผงซักผ้า, น้ำยาล้างจาน, แชมพู ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ
ใช้ฉีดพ่นทุก ๆ 2 วัน (วันละ 1 ครั้งติดต่อกัน 2 วัน)
ศัตรูเป้าหมาย ด้วงหมัดผัก, ด้วงหน่อไม้ฝรั่ง, แมลงวันทั่วไป, หนอนเจาะลำต้นลายจุด, ไรแดง, หนอนผีเสื้อ,หนอนใยผัก, ไส้เดือนฝอย
ขมิ้นชัน
วิธีเตรียมและการใช้
- ใช้หัวขมิ้นแก่สด 1 กิโลกรัม ทุบพอแหลก แช่น้ำ 20 ลิตร นาน 1 ถึง 2 วัน
- กรองด้วยผ้าขาวบาง ก่อนนำไปใช้ให้ผสมสารจับใบ เช่น ผงซักผ้า, น้ำยาล้างจาน, แชมพู ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ
ถ้าใช้ผสมกับหัวว่านน้ำอย่างละ ½ กิโลกรัม จะช่วยเสริมฤทธิ์กัน หรือใช้ล่อแมลงวันทอง
ศัตรูเป้าหมาย หนอนกระทู้ผัก
การปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่ หรือพืชผักอื่น ยังต้องอาศัยอาหารเสริม หรือสารบำรุง ซึ่งมีสูตรสมุนไพรและวัสดุอื่นๆ ที่ใกล้ตัว ติดตามได้ในบทความ การบำรุงรักษาข้าวไรซ์เบอร์รี่ ด้วย ปุ๋ยสมุนไพร
ติดต่อสอบถามเพิ่มเติม : คลิ๊กที่นี่
(แหล่งข้อมูล: www.baanjomyut.com, www.phupassara.com, www.banrainarao.com)